Opinión

Minutiño máis, minutiño menos

Hailles clases e xerarquías culturais que aínda hoxe se escandalizan ó saber (a outros élles abondo con tan só recordalos) daqueles enormes valos publicitarios dende os que o grande Álvaro Cunqueiro se asomaba ás estradas, revestido cos atributos de somelier, anunciado un viño, o albariño, que tanto contribuíu a construír coma un totem máis da nosa condición de galegos, por non citar a cantidade de vitiviñicultores que, tamén grazas a elo, viven hoxe a conta dese seu traballo.

Por que razón o pracer é malo e degrada? Por cal outra o sufrimento e maila dor son bos e enaltecen ó ser humano? Tales consideracións implican algo que non acado a comprender de todo, por non dicir que renego desa razón e aposto pra que, o noso breve paso pola vida, estea tamén cheo de momentos gozosos e dignos nos que a propia vida descanse e se sosteña. Enxalzar tales momentos, goces tales, non debera constituír unha lacra.

Non é que haxa que facer do Kamasutra un libro de consulta espiritual pero, recoiro, porque o pracer é impuro e a dor purifica ven sendo algo que sempre me inquietou máis do debido. E o dito vale tamén pra outro orde de cousas. É certo que contra gula temperanza, contra ira paciencia, contra preguiza dilixencia. Pero no é mentira que un minutiño máis na cama, pola chegada dunha mañá fría de febreiro, nos converta nuns lacazans, nin que un minutiño menos nuns heroes; que a temperanza non dana ou non debe danar á moderación, senón e precisamente inducila, ou que o xenio non haxa que sacalo de cando en vez non vaia ser que se nos confunda.

Ando a ler un libro que o máis que probable é que, os máis de vostedes, desfrutarían se o lesen. Trátase do titulado “Aguafuerte en gris”: o seu autor é Nicolás Fdez Suárez del Otero e a editorial que o botou ó mundo LAR libros con sede en Viveiro; esa vila, lonxana e fermosa, á que no século XIX chegou a familia materna do meu pai, exiliada que viña como consecuencia dos desastres provocados pola caída da Primeira República Española. Ónde vai a data!

Lévolles lidas unhas duascentas páxinas das cincocentas e pico das que consta e grazas a el -e máis á relectura doutro libro, xa lles direi de cal- estou vivindo as descricións dun tempo que explican o que hoxe vivimos e o que determinados dereitos humanos, o do pracer, por exemplo, que non recordo se está ou non debidamente recoñecido, sigan sendo cuestionados do xeito que aínda o están en non poucos dos nosos estamentos sociais, e digo estamentos e non clases pretendendo, sospeito que sen moito acerto, ser comprendido.

Todo ó longo deses dous centos de páxinas o autor vai revivindo os días da súa nenez galaico-astur, astur-galaica, como cada un de vostedes decida considerala. Non podo dicir que sexan autobiográficas, sospeito que si, pero noveladas ó xeito que hoxe, os que saben destas cousas e adoitan facer clasificacións, dirían propio dunha autoficción. O neno Nacho, pode que sexa o neno Nicolás ou pode que non pero, sexa quen sexa quen nolos narra, os feitos que se describen na novela son certos como certos foron tantos e tantos outros semellantes.

O libro lese de contado, certo é que tardei en entrar nel, en aceptar esa a xeito de zaragallada, de amoado que dicimos en Allariz e sospeito que noutras bisbarras ourensáns, nas que os recursos celianos, os valeinclanescos, ese naturalismo pardobazaián, xunto cos propios e tenros recursos dun Castelao cheo de amor pola humanidade, amén doutros que os lectores percibirán doadamente, acaban por levar ó lector á comprensión destes tempos. Farano grazas á descrición dos que configuraron a nenez, primeiro, a adolescencia despois, agora os de por onde anden os que antecederon á súa entrada no que chamariamos madurez.

Unha pequena vila, Castro Ferreira, que pode que sexa Castropol ou pode que non, tanto ten, serve de escenario ós tempos e ós costumes, ós hábitos e bondades, ás abxeccións e ás crueldades dos tempos que precederon ó remate da Guerra Civil e seguiron logo da súa finalización coa implantación dun Estado novo no que non tiñan sitio aqueles que foran vencidos.

Todo se nos vai contando con crueza e con humor, con tenrura e con despiadada verosimilitude, de xeito que o lector pode pasar do estremecemento á gargallada espontánea, da conmiseración ó desprezo, porque todo elo foi posible e todo elo axudou a que hoxe continuemos sendo quen e como somos. E non lles conto máis porque pra elo debería ter rematado o libro de Fdez Suárez del Otero e aínda non sei o que me espera.

O outro que non citei, pero que si a el me referín, é o titulado “Un médico na aldea”, da autoría do doutor Manuel Reimóndez Portela. Foi editado por Edicións Fervenza alá polo ano 2012. Relátanse nel as vivencias dun médico rural naqueles mesmos anos nos que transcorreron as peripecias descritas polo neno do “aguafuerte en negro” e ó parangonalas non fago máis que pretender, que inducir á compresión duns tempos dos que, téndoos ou non vividos, procedemos todos e axudan a que comprendamos e aceptemos as orixes da moral e da ética reinantes nestes nosos días de hoxe.

O doutor Reimóndez, que cruzaba o Ulla a bordo dunha lancha á que se subía montado no seu cabalo, sen descabalgalo nin por asomo, na certeza de que o cabalo sabía nadar, pero el non, debeu publicar este libro moito antes desta edición porque eu creo recordar telo lido hai anos e máis teño a convicción de que nunha desas “administracións” ás que a vida me leva sometido debeu quedar o libro nun domicilio hai anos abandonado. Agora agradézollo a un vello e benquerido amigo do meu ourensán bacharelato que tivo a ben agasallarmo.

Te puede interesar